Działy

Trochę etyki

Nauki badające fenomen moralności zgadzają się co do tego, że moralność wiąże się z wolnym i rozumnym działaniem człowieka (wyklucza się działania związane z fizjologią). Najczęściej, kiedy działanie nazywamy „moralnym”, mamy na myśli jego pozytywną ocenę. Termin moralny jest wtedy aksjologicznie neutralny, co pozwala mówić nie tylko o moralności chrześcijańskiej, ale też o faszystowskiej, liberalnej czy burżuazyjnej.

Dla psychologa moralności moralność jest faktem psychicznym.Stara się on odkryć m.in. motywy, jakie towarzyszą wydawanym przez nas ocenom moralnym (pochwałom i naganom), związki, między charakterem a moralnością, znaczenie    neutralnych predyspozycji moralnych człowieka i jego moralnych przeżyć, a także miejsce uczuć w działaniu i fenomen doświadczenia sumienia. Problemem często poruszanym zarówno przez psychologów jak i filozofów moralności jest żal i poczucie winy.

Powinność moralna różni się od wszystkich innych powinności tym, że nie można w prosty sposób się od niej uchylić, wskazując np. na brak ochoty do spełnienia określonego działania. Gdyby powinność moralna zależała od naszego chcenia, wówczas nie miałoby sensu mówienie o jakichkolwiek, niezależnych od naszej woli regułach, nie mielibyśmy też powodów do poczucia winy czy wyrzutów sumienia. Powinność tę odkrywamy a nie tworzymy.  Wg Sokratesa moralna prawda tkwi w człowieku – umiejętna dyskusja ma pomóc w jej odkryciu.

Odniesienie do działania nadaje tyce wymiar praktyczny. Etyki można się nauczyć, ale nie trzeba zgodnie z nią żyć.

Sokrates był wyznawcą intelektualizmu etycznego – twierdzenia, że rozpoznanie konkretnego prawa moralnego implikuje jego konsekwentne respektowanie.

Kant – podkreślał znaczenie wolnej woli dla moralnego działania. Posłuszne podporządkowanie się moralnym regułom świadczy o braku moralnej dojrzałości.

Moralna dojrzałość – respektowanie moralnych reguł przy wewnętrznym przekonaniu o ich słuszności i bez obaw o ewentualne sankcje.

To pytanie o to, dlaczego powinniśmy podporządkować się określonym regułom postępowania. Sokrates (ojciec etyki) chciał wraz ze swoimi partnerami w dyskusji odkryć „jak żyć” i to pytanie Sokratesa jest pierwszym i podstawowym problemem filozofii moralnej. W pytaniu „jak żyć’ chodzi o odczytanie sensu ludzkiego życia. Pytanie to jest niezwykle ważne, nawet dramatyczne- ponieważ od trafnej odpowiedzi na nie zależy, czy uda nam się czy też nie, zrealizować życie w wymiarze duchowym, świat specyficznie ludzkich wartości. „Zmarnować życie” to w tym kontekście znaczy nie osiągnąć moralnej dojrzałości.